د بەردەوامییا خواندنا هندەک پرتووکێن ئەلکترۆنی یێن رەوشەنبیرییا گشتی دا، ل ڤێ دوماهیێ من پرتووکا تۆلا پترۆلێ (نقمە النفط) یا نفیسەر و فیلوسۆفێ زانستان یێ ئنگلیزی، (مایکل ال. روس) خواند. ئەڤ پرتووکە ژ عەرەبیکرنا (محەمەد هەیسەم نشواتی)یە. من وەسا دیت هەر تشتەکێ خوینەری بڤێت دەربارەی (زێڕێ ڕەش) د ڤێ پرتووکا ژ 432 بەرپەڕان پێکهاتی دا هەیە، تایبەت کەیسبازییا پترۆلێ ژ لایێ دکتاتۆر و حاکمێن خودان دەستهەلاتێن تۆتالیتاریڤە بۆ درێژکرنا حوکمڕانییا خوە و نەبوونا زەلالیێ د داهات و خەرجیاتان دا و بەردەوامییا شەڕێن ناڤخوەیی د وان وەلاتان دا.. راستە ئەڤ پرتووکە وەک پسبۆری پتر پەیوەندی ب ئابۆرناس و سیاسەتڤانانڤە هەیە، لێ رەوشا قەیرانێن ئەڤرۆکە عیراق ب گشتی و هەرێما کوردستانێ ب تایبەتی کەتینە تێدا ب ئەگەرێ پترۆلا بوویە ژێدەرێ ئێکێ یێ داهاتێ وان و نوکە باجێ ددەن، وە لێ دکەت کو هەر کەسەکی حەزا خواندنێ و خوەرەوەشنبیرکرنێ هەبت ڤێ پرتووکێ ب کێمی جارەکێ بخوینت و تشتەکی ژناڤەڕۆکا وێ بۆ یێن حەزا خواندنێ نەیی ژی بێژت داکو بزانن پترییا گۆتنێن نڤیسەرێ وێ (مایکل ال. رۆسی) د ڤێ پرتووکێ دا دجهێ خوە دانە و ب ڤی دەستوداری رەوشا ئیراقێ و هەرێمێ رۆژ بۆ رۆژێ دێ خرابتر لێ هێت، هەکە ئالتەرناتیڤان بۆ چارەکرنا قەیرانێن بەردەوام تووش دبنێ نەبینن.
ژ دارژتن و پێزانینێن ئاماری یێن پرتووکێ دیار دبت کو نڤیسەری گەلەک زەحمەت پێڤە دیتییە و پێزانین و داتایێن پرتووکێ ژ تێهنا (ووزەیا) پترۆل و غازێن 170 وەلاتان وەرگرتینە و هەر ژێدەرەکێ باوەریپێکەر و زانستی و پەیوەندی ب بابەتیڤە هەی مفا ژێ وەرگرتییە، پتر کەسانێن پسپۆرێن تێنێ (طاقة) و خودانێن دانا بڕیارێن سیاسی دکارن مفای ژێ وەربگرن.
ژ سیاقێ ناڤەڕۆکا پرتووکێ دیار دبت کو نڤیسەری ب هشمەندی و بێهنفرەهی خوەبەردایە د دەریا مژارێ پترۆلێ دا و کارتێکرنا وێ یا ئابۆری، بازرگانی، سیاسی لەشکەری و جڤاکی ل سەر گەلێن جیهانێ تایبەت ئەو وەلاتێن پاشڤەماین و تنێ ژێدەرێ وان یێ ئێکانە ل سەر کەرتێ پترۆلێ بت. نڤیسەر ل پەی رێزبەندییەک ئەکادمی پرتووکا خوە دکەتە تەوەر تەوەر د هژمارەکا چاپتەرێن پێکڤە پەندکری دا شرۆڤە دکەت.. گرنگترین ناڤەنشانێن د ڤێ پرتووکێ دا بالا من کێشای: (ئاڕیشە د داهاتێ پترۆلێ دا، پترۆلێ ژیێ سیستەمێ مالباتێ درێژ دکەت، شرۆڤەکرنا ئاماری بۆ پترۆلێ و هەڤڕکییا ناڤخوەیی، پترۆل و گەشەکرنا ئابۆری و سازیێن سیاسی، چ دبتە ئەگەرێ تۆلا پترۆلێ، رەوشا پترۆلێ د دیرۆکێ دا، زەلالی و مکومییا شرۆڤەکاریێ، چ بوو ئەگەرێ پێلا خۆمالیکرنا پترۆلێ؟ پترۆل و کەرتێ گشتی، گوهۆڕینا بهایان، گوهۆڕینا بەرهەمی، نەبنەجهبوونا داهاتێن پترۆلێ ژ بەر گرێبەستان، نهێنییا داهاتێ نەفتێ، پترۆل و دەمۆکراسی د دیرۆکێ دا، مەزاختی و داهاتی، نهێنیبوون، حالاتێن شکەستنا دیمۆکراسییێ، چەوا پترۆل کارتێکرنێ ل ژنان دکەت؟ د هندرێ دەڤەرا رۆژهەلاتا ناڤین دا، جەنگێن ناڤخوەیی: پێزانینێن بنەڕەتی، تیۆرییا چەنگا ناڤخوەیی، رۆلێ پترۆلێ، چەوا پترۆل هەڤڕکییێ دئازرینت؟ پالدەرێ جوداخوزییێ ل سەر پترۆلێ، ئاڕیشەیا قەلپوقولۆپینکان، شرۆڤەکرنا سیاساتێن شکەستنخواری، هەلبژاردنا حاکمان، رۆلێ وەلاتییان، نەفرەتا پترۆلێ یا نوویە، ناکۆکی د ناڤبەرا وەلاتێن پترۆلێ دا، کێمکرنا بەرهەمئینانا پترۆلێ، گوهۆڕینا ژێدەرێ داهاتێن پترۆلێ، بلندکرنا نهێنییێ دەربارەی داهاتێ پترۆلێ.). هەژی گۆتنێیە، د ڤان تەوەر و هندەک تەوەرێن دی دا، پتر ژ جارەکێ ئاماژە ب ناڤێ کورد و کوردستانێ و وان وەلاتێن کوردستان داگیرکەری هاتییەدانێ، زێدەباری هندەک وەلاتێن دی یێن کو کێشەیێن نەتەوەیی و ئیتینی هەین، وەک کوردان کێمینە دهێنە ل قەلەمدان و سەرەرایی شەڕوپێکدادانێن درێژ دگەل سەنتەری، هندەک ژ وان وەک باشۆرێ سوودانێ و تەیمۆرا رۆژائاڤا گەهشتینە مافێن خوە یێن نەتەوەیی و سەربەخۆیی وەرگرتییە، هندەک ژی وەکی کوردان و ئاتشێی ل ئەندۆنۆسییا و دلتا نەیجەرێ و گەلەک کێمینەیێن دی ماینە نەگەهشتینە مافێن خوە و خەباتا وان بەردەوامە ژ بۆ ب دەستڤەئینانا مافێن چارەنڤیسساز.
ژبلی خالێن مە ل سەری ئاماژەدایێ، خواندنا ڤێ پرتووکێ رەوشەنبیرییا خوینەری دەربارەی سرکێتێ پترۆلێ و سامانێن دی یێن سرۆشتی تایبەت غازێ و ئەلماسی ب هێز دئێخت و دێ بۆ دیار بت کو کارتێکرنەکا مەزن ل شێست سالێن دەربازبووین ل سەر گەلێن سەرانسەری زەمینێ هەیە و پاشەڕۆژا گەلەک ژ وان گەلان رەش کرییە و یێن ماین ژی ل پاشەرۆژێ دبت دۆرا وان ژی بهێت، ژ وانا مللەتێ کورد، دبت هەکە سامانێ لەعنەتی یێ نەفتێ و غازا شل ل کوردستانێ نەبانە نها کوردستان ب شێوەیەک دی بایە.
